A Escola

As escolas e os mestres na Fonsagrada

A escola empezou cos mestres do tego (chamado así polo pago en especie que se facía en orixe, recordemos que o tego é unha medida de capacidade utilizada para o gran). Non se trataba dun mestre con formación académica senón que era un home que sabía algo máis do común e procuraba este pequeno extra económico nos meses de  inverno. Con el os nenos e, máis recentemente tamén as nenas, aprendían a ler, escribir e as 4 regras. Contratábano nunha aldea. A mantenza e a cama ía rotando polas casas e a escola impartíase cada día na que tocaba, na cociña ou no cuarto grande.

Andando o tempo empezou a haber escolas estables nas aldeas, aínda que moitas veces non dispoñían de  local propio e tiñan que recorrer a pendellos ou espazos particulares  dalgunha casa que os prestaba para iso. Noutras  acollían os mestres, pois tampouco había vivendas para eles. Ao contrario que noutros lugares de Galicia, aquí houbo poucas escolas de indianos. A da Allonquiña foi unha delas, como indica a placa que está na porta da escoliña do museo. A asistencia era moi irregular, dependendo das necesidades de cada familia, pois os nenos  e nenas eran tamén forza de traballo. Ir coa facenda (cabras e ovellas) ao monte, por exemplo, era traballo deles.

Para máis información sobre as escolas e os mestres véxase a pestana de “Historia e territorio”  desta mesma páxina.

A escola do museo

A maior parte do mobiliario que se expón nela, os mapas, libros, etc, foron da escola de Ferreirous na parroquia de Fonfría. É unha rareza pois construíuse en 1920 por iniciativa de 4 veciños. Na planta baixa estaba o local-escola, grande e luminoso. No piso de arriba a casa do mestre con corredor, varios cuartos e cociña “económica”.

Os  materiais didácticos desta escola eran extraordinarios para a época pois un indiano da aldea facíao posible. Tiñan magníficos mapas, a vitrina onde se gardaba a balanza e os xogos de pesas e medidas, un encerado grande, un globo terráqueo, unha biblioteca moi aceptable na que había libros específicos de cada materia, libros de lectura como: «España mi patria» e «El campo». Tamén tiñan os libros básicos como o silabario e manuscritos para todas e todos os alumnos, que só tiñan que levar pizarra e pizarro.

Os pupitres, de carpinteiro, proporcionábanos as casas que podían facelo e mandaban nenos e nenas á escola. Son de 2 prazas, pero ás veces sentábanse 3 ou 4 en cada un. Teñen o oco para o tinteiro, aberto e de louza, que enchía a mestra coa tinta que facía nunha botella. Tamén o rebaixe para pousar a pluma ca que era difícil escribir pois esgallábanse facilmente e soltaban borróns. Máis doado era facelo na pizarra -ás veces, unha simple lousa- co pizarro, normalmente feito coa navalla polos propios nenos. A mesa e a cadeira da mestra que hai no Museo son moi posteriores.

E outros materiais…

Tamén se pode ver na exposición o encerado, un xogo de pesas, cadernos, e un carro de 3 rodas, primitivo triciclo de madeira que facían os propios nenos. Unha banca, táboa traballada con 4 pés moi simples, que se usaba cando non había suficientes pupitres; por exemplo cando na de Ferreirous chegaron a asistir 80 alumnos e alumnas de máis de 6 aldeas da contorna.